Πρόκειται για ελικοειδή διάταση των φλεβών του όρχεος και είναι μια μορφή φλεβικής ανεπάρκειας, όπως οι κιρσοί στα πόδια. Παρατηρείται πάντα στον αριστερό όρχι και αυτό οφείλεται σε ανατομικούς λόγους. Σε περίπτωση που εντοπισθεί κιρσοκήλη στον δεξιό όρχι, θα πρέπει να γίνει πλήρης εργαστηριακός έλεγχος, ο οποίος θα περιλαμβάνει και τα νεφρά, για να διευκρινιστεί η αιτία δημιουργίας της.
Όταν ανεπαρκούν οι βαλβίδες των σπερματικών φλεβών, το αίμα παλινδρομεί από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες φλέβες και καταλήγει στη διεύρυνση των σπερματικών φλεβών. Αποτέλεσμα είναι η αδυναμία εισόδου ικανής ποσότητος αρτηριακού αίματος στον όρχι, λόγω του ότι το φλεβικό αίμα λιμνάζει μέσα σε αυτόν, με αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας στην περιοχή και την βλαπτική δράση στην παραγωγή σπέρματος.
Η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει ήπια συμπτώματα πόνου, ή αισθήματος βάρους στον όρχι, να εμποδίσει την ομαλή ανάπτυξή του και να επηρεάσει το σπέρμα και, τελικά, τη γονιμότητα ενός άνδρα.
Η διάγνωση γίνεται συνήθως τυχαία από τον ίδιο τον ασθενή, στη δε ψηλάφηση του όρχεος δίνεται η εντύπωση μιας μαλακής μάζας χωρίς σαφή όρια. Χαρακτηριστικά, η μάζα αυτή μειώνεται όταν ξαπλώσει ο ασθενής, ενώ μεγαλώνει όταν είναι σε όρθια θέση και όταν σφίγγει την κοιλιά του. Η διάγνωση πραγατοποιείται με έγχρωμο υπερηχογράφημα του οσχέου (τρίπλεξ).
Η κιρσοκήλη εμφανίζεται στο 11,7% των ενήλικων ανδρών και στο 25,4% αυτών που έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Η ακριβής σχέση μεταξύ της ανδρικής γονιμότητας και της κιρσοκήλης είναι άγνωστη, αλλά είναι σαφές ότι το σπέρμα βελτιώνεται μετά τη χειρουργική διόρθωσή της, εφόσον αυτή πραγματοποιηθεί έγκαιρα.
Η κιρσοκήλη πρέπει να θεραπεύεται στις εξής περιπτώσεις :
- Σε παιδιά τα οποία, τεκμηριωμένα με υπερηχογραφικό έλεγχο, παρουσιάζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του όρχεος.
- Σε άνδρες με επηρεασμένο σπέρμα, οι οποίοι έχουν κλινική κιρσοκήλη και υπογονιμότητα για ένα τουλάχιστον έτος. Η υπογονιμότητα δεν πρέπει να οφείλεται σε άλλους λόγους.
Η υποκλινική κιρσοκήλη δεν πρέπει να χειρουργείται.
Η θεραπεία της κιρσοκήλης είναι χειρουργική και πραγματοποιείται διακοπή της κυκλοφορίας των σπερματικών φλεβών. Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα, επιστρέφει δε στις δραστηριότητές του εντός τριών ημερών. Η λαπαροσκοπική τεχνική στην περίπτωση της κιρσοκήλης δεν έχει καλύτερα αποτελέσματα και, αντιθέτως, αυξάνει το κόστος. Εναλλακτικά της χειρουργικής θεραπείας υπάρχει ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών, ο οποίος όμως δεν εφαρμόζεται ευρέως διότι παρουσιάζει επιπλοκές.
